DIT ZWIJGEN IS ZUIVER GOUD (preek in Lijdenstijd)

DIT ZWIJGEN IS MEER DAN GOUD!
Hij (Jezus) gaf op geen enkele beschuldiging enig weerwoord, wat de prefect zeer verwonderde. Matteüs 27 : 14 (NBV)
“Spreken is zilver, zwijgen is goud”,
zegt een uitdrukking. Dat is vaak waar. Er worden zelfs veel woorden gesproken, die geen zilver, maar meer roestig blik zijn. Aan de andere kant: er zijn mensen, die wel eens gouden woorden gesproken hebben. Juiste woorden op het juiste moment.
Soms moet je ook spreken. Dan is zwijgen verkeerd, zelfs zonde voor God. Een goed woord vóór Jezus op een geschikt moment kan goud waard zijn. Dus niet te pas en te onpas. Nee, de wijze kiest het juiste moment en de goede gelegenheid.
Er zijn ook situaties, waarin je het niet kunt laten om te spreken. Bijvoorbeeld als je onrecht wordt aangedaan. Als je vals beschuldigd wordt. Dan wil je je verweren, de zaak rechtzetten. Dan moet je wel spreken, toch? Weerwoord geven.

Jezus doet dat in de tekst (hierboven) niet. Hij zwijgt, in alle talen.

Onze Heiland
staat hier voor de rechter, de wereldlijke rechter, de stadhouder of prefect of gouverneur, hoe je die functie ook noemen wil. In elk geval, zijn naam is Pontius Pilatus. Eerder heeft Jezus terecht gestaan voor de Joodse rechtbank in godsdienstzaken, de hoge Raad. Hij is daar schuldig bevonden aan de grootste misdaad: godslastering. Dat betekende de doodstraf.
De Hoge Raad kon die wel uitspreken, maar niet uitvoeren. De door de Romeinen aangestelde rechter, in dit geval de vertegenwoordiger van de keizer, Pilatus, had die bevoegdheid. Vandaar deze rechtszaak.

De grootste en meest ernstige beschuldiging die de Joden naar voren brachten was: Jezus pretendeert de Messias te zijn. De koning van de Joden dus. En dat dan wél in de politieke betekenis uitgelegd. Dus ontkenning van de autoriteit van de keizer. En de concurrent van Pilatus.
De rechter heeft daarnaar gevraagd. “Bent U de koning van de Joden?” Jezus heeft toen wél geantwoord. “U zegt het”, zei Hij. Dus geen ontkenning. Maar ook geen directe bevestiging. Want Hij is geen politieke koning, zoals de beschuldiging luidt. Daarom: “U zegt het”. Jezus legt het oordeel dus bij de vraagsteller neer.

Ja,want Jezus wil door de mens vrijwillig, uit eigen keuze, erkend worden als de Messias. Hij zegt met andere woorden: wie ben Ik? Geef zelf, jij persoonlijk, antwoord op die vraag. Zegt Hij ook tegen ons trouwens, tegen u, tegen jou en mij. En wat is uw antwoord? Hoe zie je Jezus? Maak je keuze, nu!
Pilatus zag Jezus niet als Verlosser. Maar hij voelde wél goed aan, dat die Man geen politieke ambities had. Geen gevaar voor de keizer, voor hem zelf. Hij wist, dat ze Hem uit afgunst overgeleverd hadden, vers 18. Ze wilden een concurrent de mond snoeren, voorgoed.

Dus: godslastering ziet de rechter niet zo zitten. Daarom komen de leiders van het volk dan ook met nieuwe beschuldigingen. Ze proberen aan te tonen, dat Jezus een staatsgevaarlijk individu is. Hij zou de mensen aanzetten, geen belasting te betalen en op andere manieren tot opstand te brengen. Dat lezen we in Lucas 23.
Pontius Pilatus weet wel béter. Dus spoort hij Jezus aan, te antwoorden. De aangeklaagde krijgt de gelegenheid, de beschuldigingen te ontkennen en te weerleggen. Dat was één van de grondregels van het Romeinse recht.
“Hoor óók de andere partij”, zo luidde een regel. Vandaar.
Maar Jezus maakt daar geen gebruik van. Op deze en dergelijke beschuldigingen gaat de lijdende Heiland met geen woord in. Wéér antwoordt Hij niet. Ja, want voor de hogepriester (het staat in hoofdstuk 26:63) was dat óók al gebeurd: geen antwoord op de aantijgingen.

Waarom  wás dat? Een mens heeft toch de neiging, zich te verdedigen, als hij aangevallen wordt. En als men met valse beschuldigingen komt, dan gaan je haren overeind staan. En dan wil je dat onrecht recht zetten. Dan laat je naar jouw mening geen spaan heel van wat men zegt. Vooral, als je leven er van afhangt!

Maar…Jezus wil zijn leven geven.
Hij antwoordt niet. Hij kón spreken. Hij had heel zijn leven veel gesproken. Niet uit praatziekte. Niet om belangrijk te lijken. Of om toch maar wat te zeggen. Om een pijnlijke stilte op te vullen. Nee, Hij sprak goede woorden, gouden woorden. Woorden, die de waarheid aan het licht brachten. De waarheid over de Vader. En over zijn plan. Over het heil. Jezus sprak, toen het de tijd was om te spreken. Maar nu is het tijd om te zwijgen.
Jezus gaat niet op de beschuldigingen in. Niet omdat er niets tegenin te brengen is. Omdat ze wáár zijn. Nee, ze zijn niet waar.
Maar Jezus zwijgt.
Hij doet niet alles, om de straf te ontgaan. Hij ontkent niets. Hij zegt geen woord, geen énkel woord. En soms is zwijgen veelzeggend. Zegt niets zeggen méér dan duizend woorden.
In dit geval zegt dit zwijgen: Ik ben het Lam. Ik ben de Messias, de lijdende knecht van de HERE, zoals die getekend wordt in Jesaja 53. De knecht, die is als een lam. Die zijn mond niet open deed. Zoals een lam, dat naar de slachtbank geleid wordt. En zoals een schaap, dat doodstil zich laat scheren.

Jezus lijdt in stilte. Omdat Hij zich niet wil verdedigen. Hij kiest ervoor, de dood in te gaan. Als een offerlam.
Daarom gaat het niet op, te zeggen: Dit was een mooie gelegenheid, zich nog eens bekend te maken. Te vertellen, wie hij was. Jezus had alles gezegd, wat Hij te zeggen had. Ieder kon het weten.
Nee, nu spreken is zinloos.
Nu moet Hij zwijgen. Zwijgend de dood in gaan. Als het Lam van God. Hij gaat zijn bloed storten, het offer brengen. Om de zonde te verzoenen van zondaars.
Jezus gaf geen antwoord op bepaalde vragen, toen Hij terecht stond voor Herodes. En voor de Hoge Raad. En nu voor Pilatus. En die Herodes en de leden van de Raad en Pilatus, ze moeten hun keuze maken.

Jezus sprak,
toen het om de kern van de zaak ging. Hij getuigt, dat Hij de Messias is, de Zoon van God. Maar op de andere beschuldigingen komt geen enkele reactie. En daarmee stelt Hij ieder voor de keuze. Of ze Hem aanvaarden als zó’n , als die Koning. Of Hem verwerpen.
Ze moeten reageren.
Van Pilatus staat de reactie vermeld: hij verwondert zich zéér. De gouverneur staat versteld, zo kun je ook vertalen. Het is hetzelfde woord, dezelfde reactie, die we soms ook tegenkomen bij de wonderen van Jezus. Jezus verweert zich niet. Onvoorstelbaar! Wie laat zich nu zonder weerwoord te geven ter dood veroordelen?
De Romein begrijpt er niets van.
Hij zal Jes. 53 dan ook niet gekend hebben. En in zijn wereld kan dat niet: een koning, die priester is, offerlam. Die zich opoffert, letterlijk zich als offer geeft ten bate van zijn volk. Zo’n koning is geen koning. Een gruwel is dat voor Romeinen.

Nee, dan de keizer! Dat was nog eens wat! Dan draait het om macht, véél macht, steeds méér macht! En dan die macht uitbreiden en uitoefenen, desnoods, ja meestál ten koste van anderen.
Pilatus verwondert zich zeer. Daarmee staat hij op de drempel van het beloofde land. Komt hij dicht bij het heil, dat Jezus tot stand gaat brengen. Want verwonderen komt vlak in de buurt van béwonderen. De prefect is dichter bij het Koninkrijk dan de leden van de Hoge Raad en dan de meeste Joden toen. Zij waren vijandig. Ze verwierpen Jezus zonder meer.
De prefect verwondert zich
en in zekere zin bewondert hij Jezus. Ja, maar toch is dat niet genoeg. Hij staat op de drempel, maar gaat de poort van het Rijk niet dóór. Dáárvoor moet je niet maar bewonderen, maar geloven. En dat is: dit Lam aanvaarden als de enige koning, die je past. Pilatus onderdrukt de ver- en bewondering. En laat Jezus ter dood brengen.
En Jezus gaat als een lam zwijgend naar de slachtbank. Hij gaat gewillig aan het kruis. Verworpen door zijn volk. En ontrecht door de Romeinse rechter.

En wat doen wij
met deze Koning? Verwonderen we ons over dit zwijgen? Dat zal niet het geval zijn. Want we kennen de geschiedenis immers. We verwonderen ons niet zo gauw meer. Maar bewonderen we Hem misschien, omdat Hij zwijgt? Omdat Hij zich niet verdedigt tegen onrecht. En kiest voor de dood?
Dat is verwonderlijk, jazeker. Maar onze reactie moet verder gaan. We moeten dit zwijgen goed wegen, op zijn juiste waarde schatten. Zwijgen is goud. Ja, maar dit zwijgen wil ons méér brengen dan alle goud van de wereld.
Want Jezus gaat niet de dood door foltering tegemoet om eigen overtreding van welke wet dan ook. Maar Hij kiest voor die onmenselijke dood
om onze overtredingen
zonder tal! Hij had en heeft ons wel zó eindeloos lief! Daar is echt het eind van weg! Dit is liefde, die letterlijk alles opgeeft en offert voor hen, die Hij liefheeft! Om hen te wassen: wit als sneeuw

Dat is zéér verwonderlijk. Want die liefde is met geen enkele menselijke liefde te vergelijken. Deze liefde is alles-overtreffend. Jezus is bewonderenswaardig. Maar als jij alleen maar bewondert, als u niet verder komt dan bewondering, dan voegen we nog een zonde toe aan onze aanzienlijke serie. De ergste zonde. De enige zonde, die je bij het bloed van Jezus vandaan kan houden. Namelijk ongeloof.
Jezus is het lam van God. En zijn offerbloed is nodig. Wij hebben de verzoening van onze overtredingen nodig. Ook de vergeving van ons zo vaak ongelovig zijn. De vergeving voor het feit dat we vaak zo klakkeloos wat Jezus deed en leed voor kennisgeving aannemen.

Nee, het is voor de mens
geen gezicht,
een koning (als het plaatje laat zien), die zich zwijgend opoffert. Maar Hij is niet om je voor te schamen. Er is reden om Hem te roemen. Voor de oren van ieder, die het horen wil. Hóóg op te geven over Hem!
Want Hij deed het wél om u, jou en mij te redden, zie je! Een koning, om te bewonderen. Ja, een koning, om met heel je hart van te houden. Nu en voor altijd. Doe dat dus maar! En zég Hem nog weer eens, hoeveel je van Hem houdt!

En als je dan tóch met Hem spreekt, beloof Hem dan ook wat. Namelijk, om nog méér, uit dankbaarheid, je leven aan Hem te wijden. In wat je zégt. En in je zwijgen.
En om die belofte wáár te maken kun je altijd bij Hem terecht. Dus: dóen! Het kan nooit kwaad. Het doet je góed. Echt goed. Voor altijd. Zolang je leeft. En nog veel langer!
Amen.
------------------------------------------------
Voorstel voor een liturgie:
Eventueel vooraf: Ps. 100 : 1, 2
Na votum en groet: Ps. 100 : (1,2,) 3, 4
In de ochtenddienst: Gods wil (toegespitst op het onderwerp van de preek) Marc. 8 : 32-38
Gez. 181 : 4,5,6
Lezing: Matth.27 : 11-26
Gez. 179 : 5,8 (eventueel Zingende Gezegend 146: 1,2,3,6)
Preek
Opwekking 392 : 1,2 (eventueel Ps. 116 : 6,8)
Slot: Gez. 187: 1,2 (middagdienst: geloofsbelijdenis van Nicea) en 3
---------------------------------------------------------------
Aandachtspunten voor de dienst der gebedenWe willen U, lieve Heiland,(nog eens) zeggen, hoe lief we U hebben.
Neem het offer van mijn leven, aan U gewijd, aan. Drijf mij daartoe, help me daarbij en laat me er ernst mee maken.
Help me om de bijbel te lezen. En speciaal ook het Evangelie van Uw lijden. Zó, dat ik me verwonder!
Wees bij mensen, die geen stem hebben, d.w.z. niet gehoord worden, voor wie niemand opkomt.Terwijl ze onderdrukt worden en onrecht lijden.
Leer mij terecht spreken en op de goede tijd zwijgen